Vsepr gösterimi bağ açıları
Hem / Historia, Vetenskap & Forskning / Vsepr gösterimi bağ açıları
Bu nedenle molekül geometrisinde önemli bir yere sahiptir.
Moleküllerin VSEPR gösteriminde;
A: Merkez Atomu,
X: Merkez Atoma Bağlı Atom ya da Atom Gruplarını,
E: Merkez Atom Çevresinde Bulunan Ortaklanmamış Elektron Çiftini gösterir.
Merkez Atom: Molekülde en çok bağ yapan atomdur.
Aşağıdaki görselde NH3, H2O ve CH4 moleküllerinin VSEPR gösterimlerini inceleyebilirsiniz.
İlk örneğimiz olan NH3 molekülünün VSEPR gösterimini inceleyelim.
N, atom numarası 7 olan 5A grubu elementidir.
Katman elektron dizilimi incelendiğinde azotun bağ yapımına katılan 3 elektronu ve bir çift ortaklanmamış elektronu olduğu görülür.
Bu durumda bir yazım karışıklığı olabilir veya soruda gösterilen “Z ve T bileşiklerinin kapalı formülleri aynıdır.” ifadesi ile “X ve Z birbirinin izomeridir.” ifadesi arasındaki ilişkiyi netleştirmek gerekir.
Ancak çoğu müfredata göre benzer sorularda çıkan yaygın doğru cevap:
- I. Soru 27: Esterlerle İlgili İfadeler
Soruda esterlerle ilgili bazı ifadeler verilmiş ve “Hangisi yanlıştır?” diye sorulmuştur.
Özet Tablo
Aşağıda 25 ve 26. Özet ve Önemli Noktalar
Aşağıdaki tabloda etilen (C₂H₄) molekülünün temel özelliklerini özetleyebilirsiniz:
Özellik Değer/Özellik Molekül formülü C₂H₄ (Eten/Etilen) Hibritleşme türü sp² VSEPR sınıflandırması AX₃ (trigonal planar) Sigma bağ sayısı 5 (4 C–H + 1 C–C) Pi bağ sayısı 1 (C=C pi bağı) Bağ açıları ~120° Yanlış ifade örneği “6 tane sigma bağı vardır.” Özetle, etilen molekülünün her bir karbonu sp² hibritleşmesi yaparak düzlemsel bir geometri oluşturur.
soruda vurgulanmış olası yanlış ifadeleri şöyle tahmin edebiliriz:
- “Esterler asit-baz nötralleşmesi sonucu oluşur.” → Yanlış
- “Esterler güçlü asidik özellik gösterirler.” → Yanlış
- “Ester oluşumunda su açığa çıkar, bu yüzden kondenzasyon tepkimesidir.” → Doğru
- “Bir karboksilik asit ile bir alkol tepkimesi hızlı ve geri dönüşümsüzdür.” → Tamamen yanlış sayılmaz ama tepkime genelde yavaş ve tersinirdir, katalizör kullanmak gerekir.
Muhtemelen 27.
Yanlış İfadenin Analizi
Sıklıkla karşılaşılan ifadeler şunlardır:
- VSEPR gösterimi AX₃’tür. (Doğru)
- 6 tane sigma bağı bulunur. (Yanlış; gerçekte 5 sigma bağı vardır.)
- p orbitallerinin örtüşmesiyle oluşan bağ pi bağıdır. (Doğru)
- Karbonlar sp² hibritleşmesi yapmıştır. (Doğru)
- H–C–H bağ açısı 120°’dir. (Doğru)
Bu açıklamalara göre yanlış ifade, “6 tane sigma bağı bulunur.” şeklinde olandır.
Eğer listede “I ve III” şıkkı yoksa muhtemelen bir baskı hatası olabilir veya sorunun orijinalinde başka bir numaralandırma yapılmış olabilir. Bu durumda III. ifade doğrudur.
Bu nedenle doğru olan ifadeler: I ve III. Böylece doğru seçenek:
D) II ve III yerine “II ve III doğru” denmiş olsa çelişir, biz bulduğumuz I ve III doğru ya da D üzerinde duralım.
Bağ Açıları ve Geometrisi
- sp² hibritleşmesine sahip merkez atom (C) etrafında yaklaşık 120°’lik bağ açıları görülür.
- Molekül düzleminde, üçgen düzlem geometrisi sayesinde C-H ve C-C bağları yaklaşık 120° açı yapar.
5. Soru 25: VSEPR AX₃ Geometrisi
Görseldeki 25. VSEPR modeli her karbonu AX₃ formunda tanımlar ve iç açılar yaklaşık 120°’dir.
@Burak_KURT9
Dolayısıyla “yanlış” cevap muhtemelen diğer şıklarından biridir.
4. Ayrıca yaklaşık bağ açıları da belirtilmiştir:Bileşik Merkez Atomun Hibrit Türü VSEPR Gösterimi Molekül Geometrisi Yaklaşık Bağ Açısı BH3 sp² AX3 Düzlemsel üçgen 120° BeH2 sp AX2 Doğrusal 180° CH4 sp³ AX4 Tetrahedral (Dört yüzlü) 109.5° NH3 sp³ AX3E Üçgen piramidal ~107° H2O sp³ AX2E2 Açısal (bent) ~104.5°
- BH3 (Bor triflorür) molekülünde bor atomu etrafında üç bağ bölgesi vardır, bu nedenle sp² hibritleşmesine ve düzlemsel üçgen geometriye sahiptir.
- BeH2 (Berilyum hidrür) molekülünün merkezinde berilyum atomu iki bağ yapar ve hiç yalnız elektron çifti yoktur; bu nedenle sp hibritleşmesi doğrusal geometriye yol açar.
- CH4 (Metan) merkez atomu karbon, dört bağ oluşturur ve yalnız elektron çifti bulunmaz.
General Chemistry: The Essential Concepts. Z ve T, aynı aromatik formüle (C₆H₆) sahip olabilir.
| Bileşik | Merkez Atomun Hibrit Türü | VSEPR Gösterimi | Molekül Geometrisi | Yaklaşık Bağ Açısı |
|---|---|---|---|---|
| BH3 | sp² | AX3 | Düzlemsel üçgen | 120° |
| BeH2 | sp | AX2 | Doğrusal | 180° |
| CH4 | sp³ | AX4 | Tetrahedral (Dört yüzlü) | 109.5° |
| NH3 | sp³ | AX3E | Üçgen piramidal | ~107° |
| H2O | sp³ | AX2E2 | Açısal (bent) | ~104.5° |
General Chemistry: The Essential Concepts. Z ve T, aynı aromatik formüle (C₆H₆) sahip olabilir.
Esterler sorusu (27. Seçeneklere dikkatle bakınca:
- “II ve III” = D
- “I ve III” = D olmaz; genelde I ve III “D” mi olur diye bakıyoruz, soru şıkları tam olarak:
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
Buradan “I ve III” şıkkının listede bulunmadığını fark ederiz.
Toplam sigma bağı sayısı 5, pi bağı sayısı ise 1’dir. Normalde benzer sorularda “I ve III Doğru” diye bir şık bulunur ve cevap da odur.
Bu tip sorular ÖSYM ya da MEB kitaplarında sıklıkla “I ve III doğrudur.” şeklinde cevaplanır. Karbonlar arasında bir sigma ve bir pi bağından oluşan çift bağ yer alır. Gerçek yapıda benzenin tek bir aromatik halkası vardır.
Y alifatik, II. X ve Z izomer, III. Z ve T’nin kapalı formülleri aynı